Đền thờ Xuân Quận công Nguyễn Nghiễm ở thôn Bảo Kệ (nay là thôn Minh Quang, xã Tiên Điền, huyện Nghi Xuân), một công trình kiến trúc mang dấu ấn thời hậu lê và là một trong những điểm thuộc di tích quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Đại thi hào  Nguyễn Du.

 

Nguyễn Nghiễm sinh năm 1708, là con thứ hai của Lĩnh Nam công Nguyễn Quỳnh, là thân phụ của Đại thi hào Nguyễn Du. Ông đỗ Đệ nhị giáp Tiến sỹ xuất thân khoa thi Tân Hợi (1731) niên hiệu Vĩnh Khánh thứ 3, đời Lê Duy Phường.

 

Lúc đầu ông giữ chức quan văn tại triều, sau cải bổ chức nhung vụ hiệp đồng tán lý. Năm Cảnh Hưng (1741) giữ chức Tham chính sứ Sơn Nam,  sau được triệu về kinh làm Tế tửu Quốc Tử Giám. Năm 1743 thăng  Hàn lâm Thừa chỉ, tước Xuân Lĩnh Bá. Năm 1746 thăng Hữu tham tri bộ Công, tước Xuân Lĩnh hầu, đặc cách thăng chức Bồi tụng. Năm 1748 giữ chức Nghệ An tuyên phủ đại sứ kiêm Tán lý quân vụ. Bản trấn yên ổn, ông lại được triệu về kinh thăng chức Tả thị lang. Sau lại lĩnh chức hiệp trấn xứ Thanh Hoa. Năm 1750, vì lỗi để thất thủ trấn Thanh Hoa nên bị giáng chức, nhưng ngay trong năm đó ông làm Tán lý theo Ân vương Trịnh Doanh đánh dẹp miền tây, có công lại được thăng chức Thiêm đô ngự sử. Năm 1752, khôi phục chức vụ cũ. Năm 1753, thăng Đô ngự sử kiêm giữ chức Đốc trấn Thanh Hoa. Năm 1754, về triều làm tả giám thí khoa thi Hội. Năm 1755, vào Nghệ An giữ chức Hiệp Trấn. Năm 1756, về triều cùng Thành Quận công đem quân chiêu dụi ở Kinh Bắc. Năm 1757, thăng Tả thị lang bộ Hình. Năm 1759, Tả thị lang bộ Lễ. Năm 1761, Thượng thư bộ Công, Nhập thị bồi tụng, đặc trách đứng đầu Quốc Tử Giám. Năm 1764, thăng hàm Thiếu bảo. Năm 1767, thăng Công hàm thái tự thiếu bảo, tước Xuân Quận công, tiếp đó thăng Đại tư không.

 

 

Năm 64 tuổi (1771) xin về trí sỹ, được thăng chức Thương thư bộ Hộ, đại tư đồ, tham tụng, tặng diệp dinh tả tướng, tước Xuân Quận công. Về quê được 3 tháng lại có chiếu khởi phục, triệu về kinh giao chức Thượng thư bộ Hộ. Ông mất năm Ất Mùi (1775), thọ 68 tuổi. Vua Lê Hiển Tông ban cho ông tên thụy là Trung Cần, sắc chỉ cho địa phương lập đền thờ và  phong Thượng đẳng phúc thần cho ông.

 

Đền thờ Nguyễn Nghiễm có phân bố ở thôn Bảo Kệ (nay là thôn Minh Quang, xã Tiên Điền), kiến trúc theo hình chữ nhị, mang dậm dấu ấn kiến trúc thời hậu Lê. Năm 1999 -2002 được tu bổ theo chương trình mục tiêu quốc gia.

 

Ngựa đá

Voi đá

và tượng thờ tại di tích

 

Trước đây, tại đền lưu giữ bức đại tự, đề 4 chữ “ Phúc lý vĩnh tuy” (dịch nghĩa: Phúc ấm lâu dài) tự tay chúa Trịnh viết. Một biển gỗ đề “Dịch thế thư hương” (Dòng thi thư hương đời nối đời) do Đức Bảo, sứ thần nhà Thanh đề tặng. Một biển đề “Quang tiền du hậu” (Rạng rỡ thế hệ trước, để phúc ấm cho thế hệ sau), biển này do Tô Kính người Viễn Đông đề tặng. Ngoài ra, có câu đối:Lưỡng triều danh tể tướngNhất thế đại nho sư (Nho sư cả nước vang danh hiệu/Tể tướng hai triều rạng tiếng tăm).

 

Trong thời kỳ chiến tranh một số hiện vật quý trên đã bị thất lạc. Hiện nay một số đồ thờ tự mới được phục chế và một số câu đối do con cháu  họ Nguyễn - Tiên Điền ở Bắc Ninh cúng tiến. 

 

Đền thờ Xuân Quận công Nghiễm Nghiễm một công trình kiến trúc mang dấu ấn thời hậu lê và là một trong những điểm thuộc di tích quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Đại thi hào  Nguyễn Du.